استراتژِی های تقویت حافظه

استراتژِی های تقویت حافظه

یکی از استراتژِی های تقویت حافظه ،توجه (دقت) است.
یکی از بهترین روش ها برای تقویت توانایی یادگیری و حافظه، از نزدیک توجه کردن است.
توجه تنها به این معنا نیست که حواس خود را روی آن چه در حال خواندنش  هستید متمرکز کنید.
بلکه به این معنا نیز هست که خود را در محیطی آرام و مناسب برای درس خواندن و بدون عوامل پرت کنندۀ حواس، قرار دهید.

آگاهی از نتایج

یادگیری زمانی بهتر انجام می شود که فیدبک یا آگاهی از نتایج ارائه شود.
فیدبک به شما اجازه می دهد تا پیشرفت خود را چک کنید.
فید بک به شما کمک می کند تا افکاری را که به تمرین بیشتری نیاز دارند مشخص کنید.

علاوه بر آن، آگاهی از درست یا غلط بودن پاسخ، حالت پاداش دارد.
بهترین روش برای بازخورد گرفتن به هنگام درس خواندن، به خود پس دادن است.

به خود پس دادن

اگر قرار است چیزی را بعداً به خاطر بیاورید، باید بتوانید آن را بازیابی کنید.
به خود پس دادن یعنی آن چه را که در حال به یاد سپردن هستید با صدای بلند بخوانید و خلاصه کنید.
با صدای بلند خواندن و خلاصه کردن، شما را مجبور می کند تا اطلاعاتی را که بعداً می خواهید به یاد بیاورید تمرین کنید.

وقتی در حال خواندن متنی هستید، باید به دفعات زیاد متوقف شوید و سعی کنید آن چه را که همین حالا خوانده اید به یاد بیاورید و، برای این کار، باید با جملات خودتان، نه با جملات متن، مطالب را تکرار کنید.
در یک آزمایش کلاسیک، بهترین نمره در یاد سپاری را دانشجویانی به دست آورده اند که ۸۰ درصد وقت خود را صرف به خود پس دادن و تنها ۲۰ درصد آن را صرف خواندن کرده بودند.

مرور ذهنی از استراتژِی های تقویت حافظه

همزمان با مطالعه، هرچه بیشتر اطلاعات را مرور ذهنی کنید، آن ها را بهتر به خاطر خواهید آورد.
اما به یاد داشته باشید که مرور ذهنی نگهدارنده، به تنهایی زیاد مؤثر واقع نمی شود.
مرور ذهنی بسط دهنده ، که در آن به دنبال روابط بین معلومات موجود می گردید، خیلی بهتر است.

فکر کردن دربارۀ اطلاعات کمک می کند تا آن ها را در حافظه به هم ربط دهید.
برای یادگیری مطالب دانشگاهی، باید از مرور ذهنی نگهدارنده و بسط دهنده خیلی استفاده کنید.

گلچین کردن

دانشمند و فیلسوف هلندی «اراسموس» گفته است که حافظۀ خوب باید مثل تور ماهی گیری باشد.
یعنی، همۀ ماهی های بزرگ را نگه می دارد و به کوچک ترها اجازۀ فرار بدهد.
اگر همۀ پاراگراف های کتابهای درسی را بجوشانید و عصارۀ هر یک را نگه دارید، کار حافظۀ خود را بسیار آسان تر خواهید کرد.

در انتخاب موضوعات مهم سختگیر باشید .
مهمترین ها را انتخاب کنید.
حاشیه نویسی کنید نه حاشیه سازی.

حاشیه نویسی باعث می شود تا موضوعات را بیشتر خلاصه کنید.
زیر هر چیزی خط نکشید یا هر موضعی را هایلایت نکنید.
اکثر دانشجویان تقریباً همه چیز را هایلایت می کنند.
اگر همه چیز را هایلایت کنید، گلچینی نکرده اید و احتمالاً ، از همان اول، اصلاً به مطالب توجهی نکرده اید.

هایلایت کردن یا زیر مطالب مهم خط کشیدن، حافظه را تنبل بار می آورد.
از هر چیزی که به حافظۀ شما اجازه می هد تا آسوده خاطر باشد و به تلاش نیفتد، بپرهیزید.

سازمان دهی

فرض کنید قرار است فهرست کلمات زیر را حفظ کنید: شمال، مردد، قرمز، بهار، زن، شرق، پاییز، زرد، تابستان، پسر، آبی، غرب، زمستان، دختر، سبز، و جنوب. می توانید این فهرست نسبتاً دشوار را به گروه های مختلف تقسیم کنید.

این گروه ها عبارتند از: شمال، جنوب، شرق، غرب، بهار، تابستان، پاییز، زمستان، قرمز، آبی، سبز، زرد، دختر، پسر، مرد، زن.
سازمان دهی یادداشتهای کلاسی و خلاصه کردن فصول می تواند مفید باشد.
خلاصه کردن خلاصه ها نیز میتواند بسیار مفید واقع شود زیرا کل شبکۀ مطالب ممکن است واضح تر و ساده تر شود.
خلاصه کردن ها باعث می شود تا کد گذاری اطلاعات بهتر انجام گیرید.

یادگیری کلی در مقابل یادگیری جزئی

اگر قرار باشد متن سخنرانی خود را حفظ کنید، آیا حفظ کردن یک بارۀ آن از اول تا آخر فکر خوبی خواهد بود یا در پاراگرافهای کوچک حفظ کردن؟
معمولاً بهتر است که کل بسته های اطلاعاتی را یکجا حفظ کنید، روشی که یادگیری کلی نامیده می شود.
این روش مخصوصاً در مورد اطلاعات نسبتاً کوتاه و سازمان یافته صدق می کند.

اما برای یادگیری اطلاعات بسیار طولانی و پیچیده، یادگیری جزئی( قسمت به قسمت) می تواند بهتر باشد.
در یادگیری جزئی، قسمتهای کوچک کل مطالب مطالعه می شود. ( مثلاً قسمت های کوچک هر فصل از کتاب).
برای این که بدانید در کجا از کدام روش استفاده کنید، «همیشه بزرگترین مقدار اطلاعات را، که می تواند معنادار باشد»،در یک نوبت بخوانید.

استراتژِی های تقویت حافظه

برای اطلاعات بسیار طولانی یا پیچیده، از روش اجزای پیشرونده استفاده کنید.
ابتدا مطلبی را که باید یاد بگیرید به قسمتهای کوچک تبدیل کنید.
قسمت اول را آنقدر بخوانید تا کاملاً بر آن مسلط شوید.
بعد قسمتهای اول و دوم را بخوانید، بعد، قسمت های اول، دوم و سوم را باهم بخوانید، و به همین ترتیب تا آخر ادامه دهید.

این کار برای یاد سپاری حرفهایی که باید در فیلمنامه یا نمایشنامه بزنید، قطعۀ موسیقی یا شعر مفید است.
بعد از یادگیری مطالب، باید دوباره تمرین کنید، اما از نقاطی غیر از نقطۀ شمارۀ اول( یا مثلاً، شمارۀ دوم یا سوم) .
این کار باعث می شود که، در وسط نمایشنامه، یک دفعه رشتۀ کار را از دست ندهید.( به قول جوانترها هنگ نکنید).

اثر امکان

هر وقت لازم باشد چیزی را به «ترتیب» یاد بگیرید، مواظب اثر مکان باشید.
اگر یادتان باشد، گفتیم که اثر مکان باعث می شود تا بیشترین اشتباه ها یا فراموشی ها در اواسط فهرست روی دهد.
اگر فهرست طولانی افرادی را به شما معرفی کنند و بخواهند که آن را حفظ کنید، احتمالاً اسامی افراد وسط فهرست را بیشتر از همه فراموش خواهید کرد.

بنابر این، به اطلاعات وسط بیش از حد معمول اهمیت دهید.
به هنگام حفظ کردن فهرست، شعر، یا سخنرانی، مطالب وسط را بیشتر تمرین کنید.
فهرست های بلند اطلاعات را به فهرست های کوچکتر تقسیم کنید.
فهرست های کوچکی که از مطالب وسط فهرست اصلی به وجود می آیند، باید از همه کوچکتر باشند.

محرک های راهنما

بهترین محرک های راهنما در استراتژِی های تقویت حافظه ( محرک هایی که به بازیابی کمک می کنند) آنهایی هستند که به هنگام کدگذاری حضور داشتند.
شرح و تفصیل اطلاعات، به هنگام یادگیری آنها، معمولاً مفید واقع می شود. به هنگام درس خواندن، سعی کنید از اسامی، ایده ها، یا اصطلاحات جدید، در چندین جمله استفاده کنید. همچنین، تصاویر ذهنی بسازید، اطلاعات جدید را در آن ها جای دهید، و آن ها را به اطلاعاتی که از قبل دارید ربط دهید.

هدفتان باید این باشد که در داخل کد خاطرات خود محرک های راهنمای معنادار بگنجانید تا بتوانند، به کمک آن ها، اطلاعات را، زمانی که به آن ها نیاز دارید، بازیابی کنید.

تمرین فشرده و تمرین با فاصله

برای به حداقل رساندن خستگی ذهنی و جسمی، سعی کنید که جلسات مطالعه کوتاه باشد و در بین آن ها «زنگ تفریح های» کوتاه داشته باشید.
این حالت، تمرین با فاصلۀ زمانی نامیده می شود.
تمرین با فاصله معمولاً از تمرین فشره بهتر است.
در تمرین فشرده، بین جلسات یادگیری، هیچ فاصله ای نیست یا فاصلۀ آن ها بسیار اندک است.

با تقویت توجه و تحکیم، سه جلسه مطالعۀ ۲۰ دقیقه ای، در موفق شدن، باید این کار را انجام داد: تمرین، تمرین، تمرین.
اکنون شاید بهتر باشد که بگوییم: تمرین، اندکی استراحت، تمرین، اندکی استراحت، تمرین.
شاید، بهترین روش برای حداکثر استفاده از تمرین با فاصله، این باشد که وقتتان را جدول بندی یا برنامه ریزی کنید.

برای این کار زمان هایی را که، در طول هفته در اختیار دارید تنظیم کنید: پیش از کلاس، پس از کلاس، بین کلاس های دروس مختلف، روزهای تعطیل، و غیره.
بعد، با زمان بندی ها طوری رفتار کنید که انگار کلاس های واقعی هستند و حتماً باید در آن ها شرکت کنید.

محیط و حافظه

برای درس خواندن، محیطی را به وجود آورید که، حدالامکان، با محیطی که در آنجا درس را یاد گرفته اید مشابه باشد.
همچنین، محیط را، تا آنجا که می توانید، به محیطی شبیه کنید که احتمالاً در آن جا از شما امتحان به عمل خواهد آمد.

مثلاً، اگر در محیط تقریباً بی سر و صدا از شما امتحان گرفته خواهد شد، از درس خواندن به همراه موسیقی یا سایر محرک های حواس پرت کن خودداری کنید.

خواب و حافظه

به یاد داشته باشید که خواب بعد از درس خواندن، از تداخل جلوگیری می کند.
با این حال، آخرهای شب، برای درس خواندن زمان زیاد مناسبی نیست.
همچنین، جای تردید نیست که نمی توانید بعد از هر نوبت درس خواندن بخوابید، یا همیشه، قبل از خوابیدن، درس بخوانید.

به همین دلیل جدول زمانی درس خواندن باید تعداد زیادی زنگ تفریح بین مطالب درسی داشته باشد.
استفاده از زنگ های تفریح و وقت آزاد، به اندازۀ درس خواندن در تمام طول یک نوبت مطالعه، اهمیت دارد.

گرسنگی و حافظه

اگر علاقمند به یادگیری استراتژِی های تقویت حافظه هستید خوب است بدانید که افراد گرسنه تقریباً در همۀ آزمون های حافظه کمتر نمره می آورند.
بنابراین، مادرها راست می گفتند که پیش از رفتن به جلسۀ امتحان، خوب صبحانه یا ناهار بخورید.
اکنون نیز هرگز گرسنه به جلسات امتحان دانشگاه نروید.

استرس و حافظه

انسان، برای فعال و هشیار ماندن، به مقداری استرس نیاز دارد، با این حال، استرس مداوم یا شدید می تواند در انتقال خاطرات جدید به حافظۀ بلند مدت اختلال ایجاد کند.
فنون مدیریت استرس می توانند به شما کمک کنند تا استرس را در سطحی قابل مدیریت نگه دارید.

دوره کردن

اگر تمرین ها را با فاصلۀ زمانی انجام داده اید و مطالب درسی را حسابی یاد گرفته اید، دوره کردن می تواند خامۀ روی کیک باشد.
دوره کردن، در لحظه های پیش از امتحان، باعث میشود که از زمان لازم برای یادآوری جزئیاتی که می تواند برای امتحان مهم باشد کاسته شود.
به هنگام دوره کردن مطالب، مقدار اطلاعات جدیدی را که می خواهید به یاد بسپارید، تا آن جا که می توانید، در حداقل نگه دارید.

قبل از امتحان مطالعۀ با عجله معمولاً مفید واقع نمیشود.
اما اگر به آن چه قبلاً یاد گرفته اید، مقدار کمی اطلاعات جدید اضافه کنید،شاید به یادآوری مطالب در جلسۀ امتحان کمک کند.
اما به یاد داشته باشید که اگر مقدار مطالب جدید زیاد باشد، احتمالاً در آن چه قبلاً یاد گرفته اید تداخل ایجاد خواهد کرد.

حافظه در پیش رو

روان شناسان، در بارۀ ماهیت حافظه و نحوۀ تقویت آن، هنوز اطلاعات زیادی به دست نیاورده اند.
فعلاً، این یکی کاملاً مشخص است: افرادی که حافظۀ خوبی دارند، در سازمان دهی اطلاعات و معنا دادن به آن ها خیلی مهارت نشان می دهند.
د رآن چه هم اکنون از نظر می گذرانیم، در این باره صحبت می کنیم که چگونه می توان سازماندهی و معنا دهی را باهم ترکیب کرد و، برای تقویت حافظه، روش خوبی به وجود آورد.

استراتژِی های تقویت حافظه

نمونیک ها( یادیارها)

بعضی افراد، با حفظ کردن نام همۀ مهمانان عروس، ترتیب کارتهای بُر خورده، فهرست های طولانی کلمات، یا کارهای حافظه ای خارق العادۀ دیگر، همه را به حیرت می آوردند.
این کارها شعبده بازی یا جادو به نظر می رسد، اما اگر جادو باشد، شما هم می توانید حافظۀ جادویی داشته باشید.
این افراد، برای اجرای شعبده های خود، از ترفندی استفاده می کنند به نام نمونیک.

نمونیک لغت یونانی است.
نِم، به معنای حافظه و خاطره، و در اساطیر یونان، نموسینا، الهۀ خاطرات است.
نمونیک عبارت است از هر گونه سیستم کمک کننده به حافظه یا وسایل کمک حافظه.
در فارسی، نمونیک را «یاد یار» ترجمه کرده اند.

یاد-یارها همۀ انواع محرکها را شامل می شوند، از جمله: قافیه ها، مترادف ها، اعداد، علایم، و سمبول ها.
پر مصرف تری یاد یارها، به احتمال زیاد، یاد یارهای ساخته شده با حروف اول کلمات است. ( اولین حرف هر کلمه در یک جملۀ بامعنا).
مثلاً، برای حفظ کردن سیارات منظومۀ شمسی، می توان چنین جمله ای را به صورت یاد یار حفظ کرد:

My Very Eager Mother Just Served Us Nine Pizzas.

یاد یارهایی که از حروف اول کلمات درست می شوند، معمولاً برای یادگیری اشیایی که، در ارتباط با یکدیگر، نظم خاصی دارند، مفید واقع می شوند.
مثلاً در مثال بالا حرف اول هر کلمه نشان دهندۀ نام یکی از سیارات است.

فنون یادیار روشی است برای فرار از یادگیری مکانیکی( به یاد سپردن با حفظ کردن).
برتری یادیارها بر حفظ کردن طوطی وار بارها نشان داده شده است.
هنرمندانی که با حافظۀ عجیب خود حاضران را شگفت زده می کنند، به ندرت حافظه ای خارق العاده دارند.
در عوض، از سیستم های حافظه ای خود حداکثر استفاده را می کنند تا کارهای عجیب و غریب انجام دهند. ب

رای دانشجویان، تعداد کمی از این فنون به درد می خورد، اما اصول پشت پردۀ یادیارها به دردشان می خورد.
با تمرین یادیارها، می توانید، با اندکی تلاش، حافظۀ خود را تقویت کنید. در این جا اصول اولیۀ یادیارها را یادآور می شویم.

۱-یکی دیگر از استراتژِی های تقویت حافظه ساختن تصاویر ذهنی است:
تصاویر ذهنی معمولاً آسانتر از یادآوری کلمات حاصل می شود.
بنابراین، تبدیل اطلاعات به تصاویر ذهنی می تواند بسیار مفید واقع شود.
تا می توانید تصاویر ذهنی را هر چه بیشتر شفاف درست کنید.

۲-به اشیا و موضوعات معنا بدهید.
معنا پیدا کردن اطلاعات، باعث می شود که انتقال آن ها از حافظۀ فعال( کوتاه مدت) به حافظۀ بلند مدت تسهیل شود.
اگر با اصطلاحاتی مواجه می شوید که برایتان هیچ معنایی ندارند، یا معنای چندانی ندارند، به آن ها معنا بدهید، حتی اگر مجبور شوید اصطلاح را اندکی «بکشید».

۳-اطلاعات را برای خودتان آشنا سازید.
اطلاعات را به آن چه از قبل می دانید ربط دهید.
روش دیگر برای فرستادن اطلاعات به حافظۀ بلند مدت، ربط دادن آن ها به اطلاعاتی است که قبلاً در آن وجود دارند.
اگر به نظر می رسد که بعضی مطالب یا ایده های موجود در یک فصل به آسانی در ذهنتان می مانند، سایر مطالب و ایده های دشورا را با آن ها تداعی کنید.

۴-تداعی های ذهنی عجیب و غریب، غیر معمول، یا اغراق آمیز تشکیل دهید.
تشکیل تصاویر ذهنی معنادار، همیشه مفیدتر از سایر روش هاست.
اما، به هنگام تداعی دو ایده، دو اصطلاح، یا دو تصویر ذهنی، ممکن است متوجه شوید که این تداعی ها، هر چه عجیب تر، بی معنی تر، یا اغراق آمیز تر باشند، احتمال یادآوری آن ها بیشتر خواهد شد.
تصاویر ذهنی عجیب باعث می شوند تا اطلاعات ذخیره شده «بارزتر» و برجسته تر شوند.
بیشتر به چشم بیایند، و در نتیجه، بازیابی آن ها آسان تر شود.
چگونه می توان از یادیارها استفاده کرد تا اشیا را به ترتیب به یاد آورد؟

در اینجا سه فنی را که می توانند مفید واقع شوند، از نظر می گذرانیم:

۱-درست کردن داستان یا زنجیرۀ کلمات: برای یادآوری فهرست افکار، ایده ها، اشیاء، یا کلمات به ترتیب خاصی که دارند، تداعی( تصویر ذهنی) اغراق آمیز درست کنید، به طوری که در آن، اطلاعات اول به دوم ، دوم به سوم، و همین طور تا آخر، وصل شود.
برای یادآوری فهرست های کوتاه مثل: فیل، دستگیرۀ در، طناب، ساعت، تفنگ، و پرتقال، تصور کنید که یک فیل بزرگ، روی دستگیرۀ در ایستاده و طنابی به او بسته شده است.

تصور کنید که ساعت به طناب وصل شده است، و تفنگ، به سمت ساعت و پرتقال شلیک می کند.
می توان این فن را برای یادسپاری فهرست هایی با ۲۰ قلم اطلاعات، و حتی بیشتر، با موفقیت به کار برد.
در آزمایشی که افراد از یادیارهای ربط دهند استفاده کرده بودند، با موفقیت توانستند فهرست هایی با ۲۰ قلم اطلاعات یا بیشتر را به خاطر بسپارند.

دفعۀ بعد که به خرید می روید، فهرست خرید را این گونه به یاد بسپارید و آن را با خودتان نبرید.
روش مفید دیگر این است که داستان کوتاهی بسازید و در آن همۀ اقلام درون فهرست را به هم ربط می دهید.

۲-قدم زنی ذهنی: خطیبان و سخنرانان یونان باستان، برای حفظ ترتیب مطالبی که می بایست برای مردم سخنرانی کنند، روش خوبی داشتند.
آن ها در ذهن  خود، به یک مسیر همیشگی و آشنا می رفتند و در آن جا قدم می زدند.
در طول راه، رئوس مطالب سخنرانی را، با تصاویر ذهنی مجسمه هایی که از کنارشان رد می شدند تداعی می کردند.

شما نیز می توانید اشیار یا افکار خود را، در طول یک مسیر آشنا، که در ذهنتان از آن عبور می کنید، در مکان های مختلف قرار دهید: روشی که «قدم زنی ذهنی»نامیده می شود.

۳- استفاده از علائم اختصاری: اغلب، اولین حرف یا بخش های کلمات می توانند به یکدیگر بچسبند و کلمۀ جدیدی را تشکیل دهند.
این کلمۀ جدید می تواند یادآور ترتیب باشد.
به عنوان مثال، این روش توالی را حفظ کنید: یک، پیک؛ دو، دوچرخه؛ سه، ستاره؛ چهار، چاه؛ پنج، پنجره؛ شش، شیشه؛ هفت، هفت تیر؛ هشت، هشت پا؛ نه، ناهار؛ ده، دهان.

حالا فرض کنید می خواهید محتویات یک فهرست را به ترتیب حفظ کنید.
مثلاً، اگر اولین قلم، قورباغه است، یک پیک موتوری را تجسم کنید که قورباغۀ بزرگی را به جایی می برد.
اگر قلم دوم، شترمرغ است، شترمرغی را تصور کنید که دوچرخه سواری می کند. به این ترتیب، ستاره را به قلم سوم، سایر اقلام درون فهرست را به بقیۀ فهرست بالا ربط دهید…

استراتژِی های تقویت حافظه

یکی از استراتژِی های تقویت حافظه ،توجه (دقت) است.
یکی از بهترین روش ها برای تقویت توانایی یادگیری و حافظه، از نزدیک توجه کردن است.
توجه تنها به این معنا نیست که حواس خود را روی آن چه در حال خواندنش  هستید متمرکز کنید.
بلکه به این معنا نیز هست که خود را در محیطی آرام و مناسب برای درس خواندن و بدون عوامل پرت کنندۀ حواس، قرار دهید.

آگاهی از نتایج

یادگیری زمانی بهتر انجام می شود که فیدبک یا آگاهی از نتایج ارائه شود.
فیدبک به شما اجازه می دهد تا پیشرفت خود را چک کنید.
فید بک به شما کمک می کند تا افکاری را که به تمرین بیشتری نیاز دارند مشخص کنید.

علاوه بر آن، آگاهی از درست یا غلط بودن پاسخ، حالت پاداش دارد.
بهترین روش برای بازخورد گرفتن به هنگام درس خواندن، به خود پس دادن است.

به خود پس دادن

اگر قرار است چیزی را بعداً به خاطر بیاورید، باید بتوانید آن را بازیابی کنید.
به خود پس دادن یعنی آن چه را که در حال به یاد سپردن هستید با صدای بلند بخوانید و خلاصه کنید.
با صدای بلند خواندن و خلاصه کردن، شما را مجبور می کند تا اطلاعاتی را که بعداً می خواهید به یاد بیاورید تمرین کنید.

وقتی در حال خواندن متنی هستید، باید به دفعات زیاد متوقف شوید و سعی کنید آن چه را که همین حالا خوانده اید به یاد بیاورید و، برای این کار، باید با جملات خودتان، نه با جملات متن، مطالب را تکرار کنید.
در یک آزمایش کلاسیک، بهترین نمره در یاد سپاری را دانشجویانی به دست آورده اند که ۸۰ درصد وقت خود را صرف به خود پس دادن و تنها ۲۰ درصد آن را صرف خواندن کرده بودند.

مرور ذهنی از استراتژِی های تقویت حافظه

همزمان با مطالعه، هرچه بیشتر اطلاعات را مرور ذهنی کنید، آن ها را بهتر به خاطر خواهید آورد.
اما به یاد داشته باشید که مرور ذهنی نگهدارنده، به تنهایی زیاد مؤثر واقع نمی شود.
مرور ذهنی بسط دهنده ، که در آن به دنبال روابط بین معلومات موجود می گردید، خیلی بهتر است.

فکر کردن دربارۀ اطلاعات کمک می کند تا آن ها را در حافظه به هم ربط دهید.
برای یادگیری مطالب دانشگاهی، باید از مرور ذهنی نگهدارنده و بسط دهنده خیلی استفاده کنید.

گلچین کردن

دانشمند و فیلسوف هلندی «اراسموس» گفته است که حافظۀ خوب باید مثل تور ماهی گیری باشد.
یعنی، همۀ ماهی های بزرگ را نگه می دارد و به کوچک ترها اجازۀ فرار بدهد.
اگر همۀ پاراگراف های کتابهای درسی را بجوشانید و عصارۀ هر یک را نگه دارید، کار حافظۀ خود را بسیار آسان تر خواهید کرد.

در انتخاب موضوعات مهم سختگیر باشید .
مهمترین ها را انتخاب کنید.
حاشیه نویسی کنید نه حاشیه سازی.

حاشیه نویسی باعث می شود تا موضوعات را بیشتر خلاصه کنید.
زیر هر چیزی خط نکشید یا هر موضعی را هایلایت نکنید.
اکثر دانشجویان تقریباً همه چیز را هایلایت می کنند.
اگر همه چیز را هایلایت کنید، گلچینی نکرده اید و احتمالاً ، از همان اول، اصلاً به مطالب توجهی نکرده اید.

هایلایت کردن یا زیر مطالب مهم خط کشیدن، حافظه را تنبل بار می آورد.
از هر چیزی که به حافظۀ شما اجازه می هد تا آسوده خاطر باشد و به تلاش نیفتد، بپرهیزید.

سازمان دهی

فرض کنید قرار است فهرست کلمات زیر را حفظ کنید: شمال، مردد، قرمز، بهار، زن، شرق، پاییز، زرد، تابستان، پسر، آبی، غرب، زمستان، دختر، سبز، و جنوب. می توانید این فهرست نسبتاً دشوار را به گروه های مختلف تقسیم کنید.

این گروه ها عبارتند از: شمال، جنوب، شرق، غرب، بهار، تابستان، پاییز، زمستان، قرمز، آبی، سبز، زرد، دختر، پسر، مرد، زن.
سازمان دهی یادداشتهای کلاسی و خلاصه کردن فصول می تواند مفید باشد.
خلاصه کردن خلاصه ها نیز میتواند بسیار مفید واقع شود زیرا کل شبکۀ مطالب ممکن است واضح تر و ساده تر شود.
خلاصه کردن ها باعث می شود تا کد گذاری اطلاعات بهتر انجام گیرید.

یادگیری کلی در مقابل یادگیری جزئی

اگر قرار باشد متن سخنرانی خود را حفظ کنید، آیا حفظ کردن یک بارۀ آن از اول تا آخر فکر خوبی خواهد بود یا در پاراگرافهای کوچک حفظ کردن؟
معمولاً بهتر است که کل بسته های اطلاعاتی را یکجا حفظ کنید، روشی که یادگیری کلی نامیده می شود.
این روش مخصوصاً در مورد اطلاعات نسبتاً کوتاه و سازمان یافته صدق می کند.

اما برای یادگیری اطلاعات بسیار طولانی و پیچیده، یادگیری جزئی( قسمت به قسمت) می تواند بهتر باشد.
در یادگیری جزئی، قسمتهای کوچک کل مطالب مطالعه می شود. ( مثلاً قسمت های کوچک هر فصل از کتاب).
برای این که بدانید در کجا از کدام روش استفاده کنید، «همیشه بزرگترین مقدار اطلاعات را، که می تواند معنادار باشد»،در یک نوبت بخوانید.

استراتژِی های تقویت حافظه

برای اطلاعات بسیار طولانی یا پیچیده، از روش اجزای پیشرونده استفاده کنید.
ابتدا مطلبی را که باید یاد بگیرید به قسمتهای کوچک تبدیل کنید.
قسمت اول را آنقدر بخوانید تا کاملاً بر آن مسلط شوید.
بعد قسمتهای اول و دوم را بخوانید، بعد، قسمت های اول، دوم و سوم را باهم بخوانید، و به همین ترتیب تا آخر ادامه دهید.

این کار برای یاد سپاری حرفهایی که باید در فیلمنامه یا نمایشنامه بزنید، قطعۀ موسیقی یا شعر مفید است.
بعد از یادگیری مطالب، باید دوباره تمرین کنید، اما از نقاطی غیر از نقطۀ شمارۀ اول( یا مثلاً، شمارۀ دوم یا سوم) .
این کار باعث می شود که، در وسط نمایشنامه، یک دفعه رشتۀ کار را از دست ندهید.( به قول جوانترها هنگ نکنید).

اثر امکان

هر وقت لازم باشد چیزی را به «ترتیب» یاد بگیرید، مواظب اثر مکان باشید.
اگر یادتان باشد، گفتیم که اثر مکان باعث می شود تا بیشترین اشتباه ها یا فراموشی ها در اواسط فهرست روی دهد.
اگر فهرست طولانی افرادی را به شما معرفی کنند و بخواهند که آن را حفظ کنید، احتمالاً اسامی افراد وسط فهرست را بیشتر از همه فراموش خواهید کرد.

بنابر این، به اطلاعات وسط بیش از حد معمول اهمیت دهید.
به هنگام حفظ کردن فهرست، شعر، یا سخنرانی، مطالب وسط را بیشتر تمرین کنید.
فهرست های بلند اطلاعات را به فهرست های کوچکتر تقسیم کنید.
فهرست های کوچکی که از مطالب وسط فهرست اصلی به وجود می آیند، باید از همه کوچکتر باشند.

محرک های راهنما

بهترین محرک های راهنما در استراتژِی های تقویت حافظه ( محرک هایی که به بازیابی کمک می کنند) آنهایی هستند که به هنگام کدگذاری حضور داشتند.
شرح و تفصیل اطلاعات، به هنگام یادگیری آنها، معمولاً مفید واقع می شود. به هنگام درس خواندن، سعی کنید از اسامی، ایده ها، یا اصطلاحات جدید، در چندین جمله استفاده کنید. همچنین، تصاویر ذهنی بسازید، اطلاعات جدید را در آن ها جای دهید، و آن ها را به اطلاعاتی که از قبل دارید ربط دهید.

هدفتان باید این باشد که در داخل کد خاطرات خود محرک های راهنمای معنادار بگنجانید تا بتوانند، به کمک آن ها، اطلاعات را، زمانی که به آن ها نیاز دارید، بازیابی کنید.

تمرین فشرده و تمرین با فاصله

برای به حداقل رساندن خستگی ذهنی و جسمی، سعی کنید که جلسات مطالعه کوتاه باشد و در بین آن ها «زنگ تفریح های» کوتاه داشته باشید.
این حالت، تمرین با فاصلۀ زمانی نامیده می شود.
تمرین با فاصله معمولاً از تمرین فشره بهتر است.
در تمرین فشرده، بین جلسات یادگیری، هیچ فاصله ای نیست یا فاصلۀ آن ها بسیار اندک است.

با تقویت توجه و تحکیم، سه جلسه مطالعۀ ۲۰ دقیقه ای، در موفق شدن، باید این کار را انجام داد: تمرین، تمرین، تمرین.
اکنون شاید بهتر باشد که بگوییم: تمرین، اندکی استراحت، تمرین، اندکی استراحت، تمرین.
شاید، بهترین روش برای حداکثر استفاده از تمرین با فاصله، این باشد که وقتتان را جدول بندی یا برنامه ریزی کنید.

برای این کار زمان هایی را که، در طول هفته در اختیار دارید تنظیم کنید: پیش از کلاس، پس از کلاس، بین کلاس های دروس مختلف، روزهای تعطیل، و غیره.
بعد، با زمان بندی ها طوری رفتار کنید که انگار کلاس های واقعی هستند و حتماً باید در آن ها شرکت کنید.

محیط و حافظه

برای درس خواندن، محیطی را به وجود آورید که، حدالامکان، با محیطی که در آنجا درس را یاد گرفته اید مشابه باشد.
همچنین، محیط را، تا آنجا که می توانید، به محیطی شبیه کنید که احتمالاً در آن جا از شما امتحان به عمل خواهد آمد.

مثلاً، اگر در محیط تقریباً بی سر و صدا از شما امتحان گرفته خواهد شد، از درس خواندن به همراه موسیقی یا سایر محرک های حواس پرت کن خودداری کنید.

خواب و حافظه

به یاد داشته باشید که خواب بعد از درس خواندن، از تداخل جلوگیری می کند.
با این حال، آخرهای شب، برای درس خواندن زمان زیاد مناسبی نیست.
همچنین، جای تردید نیست که نمی توانید بعد از هر نوبت درس خواندن بخوابید، یا همیشه، قبل از خوابیدن، درس بخوانید.

به همین دلیل جدول زمانی درس خواندن باید تعداد زیادی زنگ تفریح بین مطالب درسی داشته باشد.
استفاده از زنگ های تفریح و وقت آزاد، به اندازۀ درس خواندن در تمام طول یک نوبت مطالعه، اهمیت دارد.

گرسنگی و حافظه

اگر علاقمند به یادگیری استراتژِی های تقویت حافظه هستید خوب است بدانید که افراد گرسنه تقریباً در همۀ آزمون های حافظه کمتر نمره می آورند.
بنابراین، مادرها راست می گفتند که پیش از رفتن به جلسۀ امتحان، خوب صبحانه یا ناهار بخورید.
اکنون نیز هرگز گرسنه به جلسات امتحان دانشگاه نروید.

استرس و حافظه

انسان، برای فعال و هشیار ماندن، به مقداری استرس نیاز دارد، با این حال، استرس مداوم یا شدید می تواند در انتقال خاطرات جدید به حافظۀ بلند مدت اختلال ایجاد کند.
فنون مدیریت استرس می توانند به شما کمک کنند تا استرس را در سطحی قابل مدیریت نگه دارید.

دوره کردن

اگر تمرین ها را با فاصلۀ زمانی انجام داده اید و مطالب درسی را حسابی یاد گرفته اید، دوره کردن می تواند خامۀ روی کیک باشد.
دوره کردن، در لحظه های پیش از امتحان، باعث میشود که از زمان لازم برای یادآوری جزئیاتی که می تواند برای امتحان مهم باشد کاسته شود.
به هنگام دوره کردن مطالب، مقدار اطلاعات جدیدی را که می خواهید به یاد بسپارید، تا آن جا که می توانید، در حداقل نگه دارید.

قبل از امتحان مطالعۀ با عجله معمولاً مفید واقع نمیشود.
اما اگر به آن چه قبلاً یاد گرفته اید، مقدار کمی اطلاعات جدید اضافه کنید،شاید به یادآوری مطالب در جلسۀ امتحان کمک کند.
اما به یاد داشته باشید که اگر مقدار مطالب جدید زیاد باشد، احتمالاً در آن چه قبلاً یاد گرفته اید تداخل ایجاد خواهد کرد.

حافظه در پیش رو

روان شناسان، در بارۀ ماهیت حافظه و نحوۀ تقویت آن، هنوز اطلاعات زیادی به دست نیاورده اند.
فعلاً، این یکی کاملاً مشخص است: افرادی که حافظۀ خوبی دارند، در سازمان دهی اطلاعات و معنا دادن به آن ها خیلی مهارت نشان می دهند.
د رآن چه هم اکنون از نظر می گذرانیم، در این باره صحبت می کنیم که چگونه می توان سازماندهی و معنا دهی را باهم ترکیب کرد و، برای تقویت حافظه، روش خوبی به وجود آورد.

استراتژِی های تقویت حافظه

نمونیک ها( یادیارها)

بعضی افراد، با حفظ کردن نام همۀ مهمانان عروس، ترتیب کارتهای بُر خورده، فهرست های طولانی کلمات، یا کارهای حافظه ای خارق العادۀ دیگر، همه را به حیرت می آوردند.
این کارها شعبده بازی یا جادو به نظر می رسد، اما اگر جادو باشد، شما هم می توانید حافظۀ جادویی داشته باشید.
این افراد، برای اجرای شعبده های خود، از ترفندی استفاده می کنند به نام نمونیک.

نمونیک لغت یونانی است.
نِم، به معنای حافظه و خاطره، و در اساطیر یونان، نموسینا، الهۀ خاطرات است.
نمونیک عبارت است از هر گونه سیستم کمک کننده به حافظه یا وسایل کمک حافظه.
در فارسی، نمونیک را «یاد یار» ترجمه کرده اند.

یاد-یارها همۀ انواع محرکها را شامل می شوند، از جمله: قافیه ها، مترادف ها، اعداد، علایم، و سمبول ها.
پر مصرف تری یاد یارها، به احتمال زیاد، یاد یارهای ساخته شده با حروف اول کلمات است. ( اولین حرف هر کلمه در یک جملۀ بامعنا).
مثلاً، برای حفظ کردن سیارات منظومۀ شمسی، می توان چنین جمله ای را به صورت یاد یار حفظ کرد:

My Very Eager Mother Just Served Us Nine Pizzas.

یاد یارهایی که از حروف اول کلمات درست می شوند، معمولاً برای یادگیری اشیایی که، در ارتباط با یکدیگر، نظم خاصی دارند، مفید واقع می شوند.
مثلاً در مثال بالا حرف اول هر کلمه نشان دهندۀ نام یکی از سیارات است.

فنون یادیار روشی است برای فرار از یادگیری مکانیکی( به یاد سپردن با حفظ کردن).
برتری یادیارها بر حفظ کردن طوطی وار بارها نشان داده شده است.
هنرمندانی که با حافظۀ عجیب خود حاضران را شگفت زده می کنند، به ندرت حافظه ای خارق العاده دارند.
در عوض، از سیستم های حافظه ای خود حداکثر استفاده را می کنند تا کارهای عجیب و غریب انجام دهند. ب

رای دانشجویان، تعداد کمی از این فنون به درد می خورد، اما اصول پشت پردۀ یادیارها به دردشان می خورد.
با تمرین یادیارها، می توانید، با اندکی تلاش، حافظۀ خود را تقویت کنید. در این جا اصول اولیۀ یادیارها را یادآور می شویم.

۱-یکی دیگر از استراتژِی های تقویت حافظه ساختن تصاویر ذهنی است:
تصاویر ذهنی معمولاً آسانتر از یادآوری کلمات حاصل می شود.
بنابراین، تبدیل اطلاعات به تصاویر ذهنی می تواند بسیار مفید واقع شود.
تا می توانید تصاویر ذهنی را هر چه بیشتر شفاف درست کنید.

۲-به اشیا و موضوعات معنا بدهید.
معنا پیدا کردن اطلاعات، باعث می شود که انتقال آن ها از حافظۀ فعال( کوتاه مدت) به حافظۀ بلند مدت تسهیل شود.
اگر با اصطلاحاتی مواجه می شوید که برایتان هیچ معنایی ندارند، یا معنای چندانی ندارند، به آن ها معنا بدهید، حتی اگر مجبور شوید اصطلاح را اندکی «بکشید».

۳-اطلاعات را برای خودتان آشنا سازید.
اطلاعات را به آن چه از قبل می دانید ربط دهید.
روش دیگر برای فرستادن اطلاعات به حافظۀ بلند مدت، ربط دادن آن ها به اطلاعاتی است که قبلاً در آن وجود دارند.
اگر به نظر می رسد که بعضی مطالب یا ایده های موجود در یک فصل به آسانی در ذهنتان می مانند، سایر مطالب و ایده های دشورا را با آن ها تداعی کنید.

۴-تداعی های ذهنی عجیب و غریب، غیر معمول، یا اغراق آمیز تشکیل دهید.
تشکیل تصاویر ذهنی معنادار، همیشه مفیدتر از سایر روش هاست.
اما، به هنگام تداعی دو ایده، دو اصطلاح، یا دو تصویر ذهنی، ممکن است متوجه شوید که این تداعی ها، هر چه عجیب تر، بی معنی تر، یا اغراق آمیز تر باشند، احتمال یادآوری آن ها بیشتر خواهد شد.
تصاویر ذهنی عجیب باعث می شوند تا اطلاعات ذخیره شده «بارزتر» و برجسته تر شوند.
بیشتر به چشم بیایند، و در نتیجه، بازیابی آن ها آسان تر شود.
چگونه می توان از یادیارها استفاده کرد تا اشیا را به ترتیب به یاد آورد؟

در اینجا سه فنی را که می توانند مفید واقع شوند، از نظر می گذرانیم:

۱-درست کردن داستان یا زنجیرۀ کلمات: برای یادآوری فهرست افکار، ایده ها، اشیاء، یا کلمات به ترتیب خاصی که دارند، تداعی( تصویر ذهنی) اغراق آمیز درست کنید، به طوری که در آن، اطلاعات اول به دوم ، دوم به سوم، و همین طور تا آخر، وصل شود.
برای یادآوری فهرست های کوتاه مثل: فیل، دستگیرۀ در، طناب، ساعت، تفنگ، و پرتقال، تصور کنید که یک فیل بزرگ، روی دستگیرۀ در ایستاده و طنابی به او بسته شده است.

تصور کنید که ساعت به طناب وصل شده است، و تفنگ، به سمت ساعت و پرتقال شلیک می کند.
می توان این فن را برای یادسپاری فهرست هایی با ۲۰ قلم اطلاعات، و حتی بیشتر، با موفقیت به کار برد.
در آزمایشی که افراد از یادیارهای ربط دهند استفاده کرده بودند، با موفقیت توانستند فهرست هایی با ۲۰ قلم اطلاعات یا بیشتر را به خاطر بسپارند.

دفعۀ بعد که به خرید می روید، فهرست خرید را این گونه به یاد بسپارید و آن را با خودتان نبرید.
روش مفید دیگر این است که داستان کوتاهی بسازید و در آن همۀ اقلام درون فهرست را به هم ربط می دهید.

۲-قدم زنی ذهنی: خطیبان و سخنرانان یونان باستان، برای حفظ ترتیب مطالبی که می بایست برای مردم سخنرانی کنند، روش خوبی داشتند.
آن ها در ذهن  خود، به یک مسیر همیشگی و آشنا می رفتند و در آن جا قدم می زدند.
در طول راه، رئوس مطالب سخنرانی را، با تصاویر ذهنی مجسمه هایی که از کنارشان رد می شدند تداعی می کردند.

شما نیز می توانید اشیار یا افکار خود را، در طول یک مسیر آشنا، که در ذهنتان از آن عبور می کنید، در مکان های مختلف قرار دهید: روشی که «قدم زنی ذهنی»نامیده می شود.

۳- استفاده از علائم اختصاری: اغلب، اولین حرف یا بخش های کلمات می توانند به یکدیگر بچسبند و کلمۀ جدیدی را تشکیل دهند.
این کلمۀ جدید می تواند یادآور ترتیب باشد.
به عنوان مثال، این روش توالی را حفظ کنید: یک، پیک؛ دو، دوچرخه؛ سه، ستاره؛ چهار، چاه؛ پنج، پنجره؛ شش، شیشه؛ هفت، هفت تیر؛ هشت، هشت پا؛ نه، ناهار؛ ده، دهان.

حالا فرض کنید می خواهید محتویات یک فهرست را به ترتیب حفظ کنید.
مثلاً، اگر اولین قلم، قورباغه است، یک پیک موتوری را تجسم کنید که قورباغۀ بزرگی را به جایی می برد.
اگر قلم دوم، شترمرغ است، شترمرغی را تصور کنید که دوچرخه سواری می کند. به این ترتیب، ستاره را به قلم سوم، سایر اقلام درون فهرست را به بقیۀ فهرست بالا ربط دهید…