افسردگی پس از زایمان
یکی از خطرناک ترین و پرچالش ترین نوع افسردگی ها، افسردگی پس از زایمان می باشد.
چرا خطرناک؟
علائم این نوع افسردگی چند هفته و یا چند ماه پس از تولد بروز می کند و در موارد بسیار حاد ممکن است منجر به خودکشی مادر گردد.
۱۰ تا ۱۶ درصد زایمان ها با افسردگی پس از زایمان همراه هستند و گاهی تا سالها پس از زایمان به طول می انجامند. که در این صورت درمان آن با دشواری زیادی همراه خواهد بود.
با چند نوع افسردگی پس از زایمان رو به رو هستیم؟
هنگامی که صحبت از افسردگی پس از زایمان می شود، اغلب مردم فکر می کنند فقط یک نوع از این اختلال وجود دارد و علائم آن هم در تمام مادران یکیست.
اما باید گفت تاکنون ۳نوع افسردگی پس از زایمان شناخته شده است که عبارتند از: افسردگی بعد از زایمان، افسردگی پس از زایمان، جنون بعد از زایمان.
افسردگی خفیف بعد از زایمان:
حالت خفیفی از افسردگی است که در بیشتر زنان چند ساعت یا چند روز بعد از زایمان رخ می دهد.
ابتلا به این نوع افسردگی بسیار شایع است و در بیشتر مادران رخ می دهد.
این نوع افسردگی نیازی به مراجعه به پزشک ندارد و پس از طی روند طبیعی خود به آرامی محو می شود.
افسردگی پس از زایمان (PPD):
این نوع افسردگی مدت طولانی تری بعد از زایمان نمایان می شود.
در این نوع افسردگی مادر دچار احساساتی منفی چون احساس غم و اندوه، اضطراب و دلشوره، ناامیدی و … می شود.
این نوع افسردگی نسبت به نوع اول از شدت بیشتری برخوردار است و باعث ایجاد اختلال در عملکرد خانواده می گردد.
به همین دلیل مادران مبتلا به این نوع افسردگی باید به دنبال راهکارهایی برای درمان این مشکل باشند.
جنون بعد از زایمان:
مرحله بسیار حاد افسردگی بعد از زایمان جنون بعد از زایمان می باشد که بسیار جدی تلقی شده و علائم آن در ۳ ماه نخست پس از زایمان مشهود می شود.
مادرانی که به این نوع از افسردگی مبتلا می شوند از عصبانیت شدید، بی قراری، بی تابی، توهم و احساس سردرگمی و آشفتگی رنج می برند.
اکثر مبتلایان به این نوع افسردگی مجبورا بستری می شوند تا از بروز آسیب به نوزاد و اعضای خانواده جلوگیری شود.
چرا مادران به افسردگی پس از زایمان مبتلا می شوند؟
تغییرات هورمونی منحصر به فردی که در دوره بارداری رخ می دهد باعث اختلال در سطح هورمون های استروژن و پروژسترون می گردد.
این اختلال منجر به حساسیت بیشتر زنان می شود.
عوامل محیطی و عاطفی را نیز نمی توان بی اثر دانست.
اما واقعیت این است که دلیل اصلی به افکار و تصورات خود مادر برمی گردد.
تحمل ۹ ماه درد و فشارها و اختلالات مختلف روحی و جسمی بسیار زیاد، به امید رسیدن روزهای شاد و آرام پس از تولد نوزاد، این انتظار را در مادر به وجود می آورد که پس از زایمان تجارب بسیار لذت بخش و شیرینی داشته باشد.
اما مدتی بعد از زایمان متوجه ناملایمتی ها و احساس نگرانی و اضطراب نسبت به مادر بودن می شود که باعث به وجود آمدن احساس بی کفایتی و ناتوانی در اداره امور می گردد.
این احساس منجر به ابتلای مادران به افسردگی پس از زایمان می گردد.
کدام دسته از مادران بیشتر در معرض خطر هستند؟
برخی بر این باور هستند که تنها مادرانی که برای بار اول صاحب فرزند می شوند به افسردگی پس از زایمان مبتلا می شوند.
اما باید گفت نه تنها مادرانی که برای بار چندم زایمان می کنند در خطر ابتلا به این نوع افسردگی قرار دارند، بلکه مادرانی که فرزندی را به سرپرستی قبول می کنند هم این نوع افسردگی را تجربه می کنند.
چگونه تغییرات خلق و خویی را از افسردگی پس از زایمان تشخیص دهیم؟
شباهت بسیار زیادی بین علائم این نوع افسردگی و افسردگی های دیگر وجود دارد که شامل بدخلقی و تندخویی، بی حوصلگی و ناتوانی در انجام امور روزانه می گردد. اما مهمترین این علائم که کمک می کنند بفهمید آیا دچار افسردگی پس از زایمان شده اید یا نه عبارتند از:
- دائما ناراحت هستید: بخش عمده ای از روز را با احساس بغض و نارضایتی از شرایط موجود سپری می کنید.
مخصوصا در ساعات خاصی از روز مانند صبح ها و لحظه غروب آفتاب این احساس بیشتر می شود. - زودرنج شده اید: شاید خودتان متوجه نباشید اما اطرافیانتان از حساسیت بیش از حد و زود رنجی تان گله مند باشند.
در این حالت همسران بیشترین رنج را متحمل می شوند و احساس درماندگی می کنند. - انرژی کم می آورید: با تغییراتی که در زندگی ایجاد می شود، تمام خانم هایی که به تازگی مادر شده اند دائما احساس خستگی و کوفتگی دارند.
بالا رفتن و جدی تر شدن مسئولیت ها از یک سو، و درماندگی در کنترل و نگهداری نوزادان از سوی دیگر باعث ایجاد احساس خستگی دائم و افسردگی می شود.
- خواب خوبی ندارید: خستگی زیاد نیاز به خواب کافی برای رفع آن و بهبود وضعیت بدن دارد.
اما افرادی که دچار افسردگی پس از زایمان می شوند، با وجود خستگی زیاد نمی توانند بخوابند.
ممکن است ساعت ها دراز بکشید، بدون اینکه بتوانید به خواب بروید. و این مشکل شرایط موجود را تبدیل به شرایطی بسیار حادتر می کند. - از غذا خوردن لذت نمی برید: بر خلاف سایر انواع افسردگی که در آن شخص برای تسکین یافتن احساس نیاز بیشتری نسبت به غذا می کند، در افسردگی پس از زایمان ممکن است دچار بی اشتهایی شوید.
با از دست رفتن اهمیت غذا خوردن، ممکن است حتی گاهی فراموش کنید غذا بخورید.
و یا هنگام غذا خوردن دائما به چاق شدن و از دست رفتن تناسب اندامتان فکر کنید و حس خوبی نسبت به غذا خوردن نداشته باشید. - نمی توانید از چیزی لذت ببرید: اگر دچار افسردگی پس از زایمان شوید ناگهان علائق خود را از دست می دهید و دیگر از هیچ چیز نمی توانید لذت ببرید.
ممکن است حتی احساس کنید از بودن در کنار کودک یا همسرتان لذت نمی برید.
بسیاری از خانواده ها در این مرحله دچار طلاق عاطفی می شوند و ممکن است در سال های بعد، سایه سنگین این احساس به طلاق واقعی هم منجر شود.
- علاقه ای به رابطه جنسی ندارید: بروز احساسات منفی که در بالا ذکر شد منجر به کاهش میل جنسی می شود که روابط زناشویی را با مشکلات بسیار جدی ممکن است روبرو کند.
همسرتان در این حالت احساس طرد شدگی می کند و این احساس ممکن است باعث افت اعتماد به نفس و پرخاشگری در وی شود.
احتمال دارد برقراری رابطه برایتان دردناک باشد و یا حتی از انجام آن احساس گناه کنید.
در هر صورت قطع رابطه جنسی شرایط روحی و جسمی هر دویتان را بدتر خواهد کرد. - منفی نگر می شوید: متاسفانه افسردگی به راحتی می تواند تفکرات شما را تغییر دهد و از شما یک انسان بسیار منفی نگر و نا امید بسازد.
تفکراتی مانند احساس ناتوانی در اجرای وظایف مادری، مدیریت امور، نگهداری از کودک و رسیدگی به همسرتان ممکن است دغدغه ذهنی زیادی برایتان ایجاد کند و انرژی مغزی تان را به هدر دهد.
از همه بدتر اینکه ممکن است از داشتن این گونه احساسات هم احساس گناه داشته باشید واحساس کنید دیگر نمی توانید از پس چیزی بر بیایید. - دچار فوبیا و نگرانی های بی مورد می شوید: نگرانی های بی مورد و فوبیا یکی از رایج ترین علائم انواع افسردگی ها هستند.
در این حالت ترس های بی پایه و اغراق امیز مانند رشد نکردن کودک تان، احتمال ابتلای وی به بیماری های گوناگون، ترس از بند آمدن نفس کودک، ترس از شرایط موجود و حتی ترس از اینکه این شرایط هیچ وقت بهتر نشود، روانتان را آزرده می کند.
این نگرانی می تواند شما را از پای دربیاورد و مشکلات بسیار جدی تر جسمی برایتان ایجاد کند.
آیا مادرانی که دچار افسردگی پس از زایمان هستند برای کودکان خود خطرناک هستند؟
یکی از نگرانی های این دسته از مادران، ترس از احتمال آسیب زدن به کودکشان است.
آنها بسیار نگران هستند که به دلیل خستگی زیاد و احساسات منفی که دارند ناخودآگاه به کودکشان آسیب بزنند.
گاهی نیز می ترسند هنگام در آغوش کشیدن کودک و یا غذا دادن باعث ازار و اذیت او شوند.
اما جای نگرانی نیست، زیرا احتمال وقوع این قبیل اتفاقات بسیارکم و نادر است.
جالب است بگوییم که حتی آن دسته از مادرانی که مبتلا به افسردگی پس از زایمان نیستند هم این ترس را دائما دارند.
و حتی پدران هم هر بار هنگام در آغوش کشیدن کودک نگران این هستند که ممکن است به کودکشان آسیب بزنند.
اگر همچین احساسی دارید در مورد آن با پزشک خود و یک نفر شخص مورد اعتماد صحبت کنید.
این افراد می توانند به شما کمک کنند در انجام وظایف مادری بهتر عمل کنید و از شر این احساس رهایی پیدا کنید.
احتمال ابتلای کدام دسته از مادران به افسردگی پس از زایمان بیشتر است؟
معیارهای بسیار زیادی تعیین کننده درصد احتمال شما به افسردگی پس از زایمان می باشد که شناسایی و پیشبینی آنها قبل از بارداری کمک بسیار زیادی به مدیریت بحران در آن شرایط می کند.
مطالعات نشان می دهد افرادی که سابقه شخصی و خانوادگی اختلالات خلق وخویی و انواع افسردگی ها یا اضطراب فراگیر دارند زمینه ابتلای بیشتری دارند.
اختلالات هورمونی نیز به دلیل ایجاد اختلال در سیستم عصبی بدن، احتمال ابتلا به افسردگی پس از زایمان را بسیار بالا می برد.
سابقه داشتن تجربه های تلخ و پراسترس مانند از دست دادن والدین، تجربه خشونت یا سوء استفاده، نقل مکان به محل یا شهر جدید و دوری از خانواده، مشکلات اقتصادی یا وجود اختلافات خانوادگی زمینه را برای ابتلای مادران به افسردگی پس از زایمان فراهم می کند.
همچنین مطالعات نشان می دهد زنانی که به طور ناخواسته باردار می شوند، آمادگی کمتری برای مادر شدن در خود احساس می کنند.
و در نتیجه بیشتر در معرض ابتلا به افسردگی پس از تغییرات مربوط به زایمان و مادر شدن قرار بگیرند.
آیا می توان از ابتلا به افسردگی پس از زایمان پیشگیری کرد؟
حقیقت این است که جامعه پزشکی تاکنون نتوانسته است اطلاعات دقیقی در مورد افسردگی پس از زایمان به دست بیاورد.
لذا نمی توان ادعا کرد می توان از ابتلا به این بیماری و اختلال روحی-روانی جلوگیری کرد.
اما بررسی ها توانسته به کمک علم روانشناختی راهکارهایی برای کم رنگ شدن این نوع افسردگی ارائه دهد.
راهکار اول: کمال گرا نباشید.
سعی نکنید انسان خارق العاده و بی عیب و نقصی باشید.
فراموش نکنید هیچ مطلقی در این جهان وجود ندارد.
تمام مادران ، حتی مادر خود شما، اشتباهات و کاستی هایی داشته اند که با مرور زمان و کسب تجربه حل شده اند.
پس، از زمان پیش از بارداری این انتظار را که اشتباهی نخواهید داشت و مادری بی نظیر خواهید بود را در نطفه خفه کنید.
راهکار دوم: با زنان باردار دوستی برقرار کنید.
ایجاد ارتباط و دوستی با زنان باردار، قبل از دوره بارداری به شما کمک خواهد کرد دید واقع بینانه تری نسبت به این دوره و دوره بعد از آن داشته باشید.
همچنین این دوستی به شما کمک خواهد کرد از نزدیک با رفتارها و اختلالات رفتاری دوره زایمان آشنا شوید و ذهنتان امادگی بیشتری برای تجربه این تغییرات داشته باشد.
راهکار سوم: در کلاسهای آمادگی برای زایمان شرکت کنید.
شما می توانید از هفته ۲۰ ام بارداری با مراجعه به مراکز بهداشت و بیمارستان ها در این دوره ها شرکت کنید.
این دوره ها که معمولا در ۸ جلسه برگزار می شوند وظیفه دادن اطلاعات و آگاهی های درست و از بین بردن اطلاعات نادرست را بر عهده دارند.
شرکت در این دوره ها به شما کمک می کند اعتماد به نفس خود را حفظ کرده و بتوانید با مشکلات احتمالی بارداری کنار بیایید.
نحوه شیردهی، مراقبت و نگهداری از نوزاد، کاهش استرس و به تبع آن کاهش خطر زایمان زودرس، و علائم هشدار دهنده در نوزاد از جمله موارد آموزشی این کلاسها می باشند.
آیا افسردگی پس از زایمان به خودی خود رفع می شود؟
هیچ نوع اختلال روحی نمی تواند به خودی خود و بدون انجام کاری از بین برود.
از طرف دیگر عدم درمان افسردگی عواقب جبران ناپذیری می تواند داشته باشد و منجر به افسردگی جنون آمیز و غیر قابل درمان گردد.
اما نگران نباشید. در صورت مراجعه به پزشک یا مشاور و پیگیری صحیح و مرتب روند درمان، این عارضه تا حد بسیار زیادی قابل درمان است.
سخن آخر
گاهی اوقات یک دلیل آشکار برای افسردگی پس از زایمان وجود دارد، اما نه همیشه. شما ممکن است احساس پریشانی و یا حتی احساس گناه کنید زیرا که شما انتظار دارید از داشتن نوزاد خوشحالی کنید. با این حال، افسردگی پس از زایمان می تواند برای هر کسی اتفاق افتد و این تقصیر شما نیست.
بدون دیدگاه